Spierbevangen of PSSM?

Spierbevangenheid wordt ook wel tying- up of maandagziekte genoemd. Een paard dat spierbevangen is, kan met rijden opeens met een korte pas gaan lopen of wil helemaal niet meer bewegen en verstijfd. Bij spierbevangenheid is de spierstofwisseling verstoord, hierdoor treedt er extreme verzuring op in de spieren. Dit gebeurt vooral in de rug, lenden en de kruisspier. Dit is voor het paard erg pijnlijk.

Hoe kan het paard spierbevangen raken?

Verschillende oorzaken kunnen een rol spelen bij spierbevangenheid. Zo kunnen een disbalans in de elektrolytenhuishouding door overmatig zweten, een tekort aan selenium en vitamine E en stofwisselingsziektes spierkrampen veroorzaken.

De meest voorkomende oorzaak van spierbevangenheid is echter een teveel aan krachtvoer in verhouding tot wat er verbrand wordt. Spieren hebben energie nodig om te bewegen, en het is logisch dat de hoeveelheid benodigde energie afhankelijk is van de intensiteit van de training. Krachtvoeders zijn vaak rijk aan koolhydraten, welke na de vertering voornamelijk als glucose in het bloed komen. Glucose kan door het paard als ‘snelle’ energiebron worden gebruikt, maar wanneer dit niet nodig is, zal zij tijdelijk worden opgeslagen als glycogeen in de lever en in de spieren. Zo wordt als het ware een voorraad snelle energie opgebouwd. Wanneer het paard vervolgens wel een inspanning moet leveren, wordt deze snelle energie eerst aangesproken. In normale omstandigheden, wordt er bij energieverbranding gebruik gemaakt van zuurstof, welke tevens in de spieren aanwezig is. Echter is de verbranding van glucose heel erg snel, eigenlijk te snel en kan het lichaam de juiste hoeveelheid zuurstof benodigd voor deze verbranding niet op tijd vrijmaken. Dit veroorzaakt een zogenaamde anaerobe stofwisseling, zonder zuurstof, wat resulteert in een aanmaak van melkzuur, een afvalstof welke door het lichaam hergebruikt of afgevoerd moet worden. Bij een teveel aan melkzuur, lukt deze afvoer onvoldoende en blijft het achter in de spieren, waar het melkzuur de spieren verzuurd. Dit maakt de spieren stijf en stram.

Hoe merk je dat een paard spierbevangen is?

Spierbevangenheid komt voor in verschillende gradaties:

Licht
Bij lichte spierbevangenheid wordt het paard stijf in de achterhand, dit gebeurt kort na het rijden. Het paard gaat met een licht gebolde rug staan en staat daarbij vaak wat gestrekt. Het paard wil liever niet meer bewegen. Bloedonderzoek zou een lichte verhoging van de spierenzymen laten zien.

Matig
Bij matige spierbevangenheid ontstaat de verzuring al tijdens het rijden. Het paard gaat met een stijve, sterk verkorte pas lopen en wil het liefst helemaal niet meer lopen. De spieren in de achterhand kunnen gaan trillen, worden stijf en pijnlijk. Het paard gaat overmatig zweten, ook al is de training voorbij. De urine kan bruin kleuren, dit kan duiden op de aanwezigheid van myoglobine. Dit is een eiwit in de spieren en komt vrij bij schade aan het spierweefsel. Myoglobine is erg schadelijk voor de nieren. Bij bloedonderzoek is er een duidelijke verhoging van de spierenzymen te zien.

Zwaar
Bij zware spierbevangenheid gaat het paard vrij kort na het begin van de training overmatig zweten en begint stijf te bewegen. Weigert vervolgens om te lopen en wil gaan liggen. Het paard wordt angstig, hart en adem frequentie gaat omhoog en het paard ademt met wijde neusgaten. De urine is bruin gekleurd. Bij bloedonderzoek is er een sterke verhoging van de spierenzymen te zien.

Welke rol speelt voeding bij spierbevangenheid

Paarden die gevoelig zijn voor spierbevangenheid is een rantsoen aan te raden dat laag is in zetmeel en suikers. Bij de verbranding van zetmeel en suikers wordt melkzuur gevormd. Om toch extra energie toe te voegen aan het rantsoen, kunnen er het beste plantaardige oliën worden gebruikt. Vet is een goede energiebron en deze verbranding is trager, wat de vorming van melkzuur verminderd.

De basis van het rantsoen moet ruwvoer zijn, minimaal 50-60% van de energie moet uit ruwvoer worden gehaald. Krachtvoer is slechts ter aanvulling. Supplementen met vitamine E, C en selenium kunnen ingezet worden om de afvalstoffen van de spieren beter af te voeren, verzuring te voorkomen en zij helpen de spieren te herstellen. Vitamine E, selenium en vitamine C zijn antioxidanten en bevorderen de afvoer van gevormd melkzuur. Daarnaast voorkomen ze schade aan de cellen door vrije radicalen. Voor het benutten van vitamine E is selenium belangrijk. Samen zorgen ze voor spierherstel. Onderzoek heeft aangetoond dat er bij een seleniumtekort meer vitamine E nodig is en omgekeerd.

HorseAdds Muscle Recovery is een geschikt supplement voor paarden die spierbevangen zijn of hier gevoelig voor zijn. Het bevat een hoog gehalte vitamine E en is gecombineerd met vitamine C, Selenium en MSM. In het onderzoek van Marañon et al, 2008 is het effect van MSM in combinatie met vitamine C bij paarden onderzocht. Hieruit is gebleken dat MSM in combinatie met vitamine C een beschermend effect heeft op de spieren na een zware inspanning. Daarnaast bevat HorseAdds Muscle Recovery essentiële aminozuren om spieropbouw te bevorderen. Vitamine B2 en B6 zijn toegevoegd zodat het lichaam optimaal gebruik kan maken van deze aminozuren.

PSSM, polysaccharide storage myopathy

Een tweede aandoening van de spieren is PSSM. Dit is een spieraandoening waarbij suikermoleculen opstapelen in de spiercellen. Dit leidt tot spierproblemen. De symptomen zijn uiteenlopend; paarden lopen stijf of willen helemaal niet lopen, overmatig zweten, spiertrillingen, spierverlies en de urine kleurt donkerbruin. Met een bloedonderzoek is een sterke stijging te zien van spierenzymen, met name CK (creatinekinase) en LDH (Lactaatdehydrogenase) zijn sterk verhoogd. De symptomen van PSSM zijn vergelijkbaar met een paard dat spierbevangen is, maar niet ieder paard dat spierbevangen is heeft PSSM. Met een spierbiopt van een paard met PSSM is een abnormale stapeling te zien van suikermoleculen in de spiercellen. Dit is niet specifiek bij paarden met spierbevangenheid.

Er zijn twee soorten van PSSM: PSSM1 en PSSM2.

PSSM1
Bij PSSM 1 is de oorzaak genetisch en erfelijk overdraagbaar. De abnormale stapeling van suikermolecullen in de spiercellen wordt veroorzaakt door een specifiek gen, “glycogeen synthase 1 gen (GYS1)”. Dit wordt vooral gezien bij Quarter Horses, Paint Horses en verschillende trekpaarden rassen.

PSSM2
De symptomen van PSSM 2 lijken sterk op de symptomen van PSSM 1, er is alleen geen sprake van het erfelijk overdraagbaar gen “GYS1” of de specifieke stapeling van suikermoleculen in de spiercellen. PSSM2 is als het ware meer een verzamelnaam voor verschillende gen mutaties en is ook erfelijk overdraagbaar. Meestal komen de symptomen van PSSM 2 tot uiting bij volwassen paarden en het kan zich duidelijk uiten in spierschade en spierafbraak, onregelmatige gang en kreupelheid. De spierschade en spierafbraak kunnen bij sommige paarden een typisch zichtbare vorm aannemen, namelijk gaten in de bespiering. Dit is met name zichtbaar op de achterhand, de boeg en schouders.

Veel paarden hebben ook een afwijkende gang, zoals rope walking. Hierbij worden de benen voor elkaar gezet in plaats van naast elkaar. Regelmatig struikelen, niet kunnen verruimen of ondertreden, overkruisd galopperen of met de achterbenen gelijk galopperen zijn ook allemaal kenmerken van PSSM 2.

De oorzaak van PSSM2 staat nog ter discussie. Onderzoek heeft wel aangetoond dat PSSM 2 geen suikeropslagprobleem is, maar een chronisch spierafbraak probleem. Onderzoeken laten zien dat er verschillende genen betrokken zijn en worden P2, P3, P4 en PX genoemd. Echter worden er nog steeds nieuwe genen ontdekt die in verband staan met PSSM 2. Wil je meer informatie over de genen van PSSM 2 en hoe dit getest kan worden? Kijk dan eens op:

Hoe voer je een paard met PSSM

PSSM 1 is een suikeropslag probleem, belangrijk is een rantsoen met zo min mogelijk zetmeel en suikers. Vet is een goede keuze voor een alternatieve energie bron. Uit onderzoek is gebleken dat een rantsoen met een hoger vetgehalte (>12%) en lager zetmeelgehalte (<5%) een positief effect heeft op CK waarde in het bloed na een training. Deze is bij paarden met PSSM1 vaak sterk verhoogd. Een rantsoen met een hoger vetgehalte en lager zetmeel gehalte verlaagt de kans op afbraak van spierweefsel.

Vitamine E, C en Selenium

Bij een vetrijk rantsoen, stijgt de behoefte van vitamine E. Per milliliter toegevoegd olie moet er tenminste 1 IE vitamine E toegevoegd worden aan het rantsoen. Daarbij is extra vitamine E voor paarden met PSSM belangrijk ter ondersteuning van de spieren. Vitamine E is een sterk antioxidant en heeft een gunstige werking op de spierstofwisseling en spierherstel. Het beschermt het lichaam tegen de negatieve effecten van vrije radicalen. Vitamine E werkt samen met Selenium. Vitamine C is ook een sterk antioxidant. Zoals al eerder is beschreven bij spierbevangheid is HorseAdds Muscle Recovery een geschikt supplement om paarden met een spierprobleem te ondersteunen.

Eiwitten

Bij PSSM 2 is er geen suikeropslag probleem, maar is er sprake van chronische spierafbraak. Paarden met PSSM 2 hebben een chronisch tekort aan eiwitten, dit komt doordat het lichaam continue aan het werk is met spierherstel en spieropbouw. Deze paarden hebben baat bij een hoge dosering van eiwitten en hoogwaardige aminozuren, met name Lysine, Threonine en Methionine. HorseAdds Muscle Build is een goed supplement om paarden met PSSM 2 te ondersteunen. Met onze HorseAdds Muscle Build voer je deze aminozuren in een optimaal aminozuurprofiel om de spieropbouw bij jouw paard te bevorderen.

Juist het aminozuurprofiel van een supplement voor spieren is belangrijk. Je kan namelijk nog zoveel van één van enkele aminozuren toevoegen, wanneer van een ander essentieel aminozuur minder aanwezig is, kan het lijf van je paard de rest niet goed verwerken. Door middel van onderzoek weten we dat het spierweefsel van jouw paard de aminozuren lysine, methionine en threonine in de geschatte verhouding 10: 3: 6 bevat. Op basis van deze kennis hebben wij de HorseAdds Muscle Build samengesteld. In het supplement is vitamine B6 toegevoegd welke bij draagt bij de stofwisseling van eiwitten.

Daarnaast kun je kiezen voor eiwit rijke voeders, zoals sojaschroot. Dit is rijk aan hoogwaardige eiwitten en aminozuren.

Terug naar overzicht