Insulineresistentie bij paarden: Waarom kort en droog gras niet zo onschuldig is als het lijkt

Suikerrijk gras door droogte

Door de aanhoudende droogte groeit het gras op veel plekken nauwelijks. Koude nachten en zonnige dagen zorgen ervoor dat het gras overdag veel suikers aanmaakt, maar deze ’s nachts niet goed kan verwerken. Daardoor is het suikergehalte in het weinige gras dat er nog staat vaak erg hoog. Paarden die gevoelig zijn voor suiker, lopen hierdoor een verhoogd risico op insulineresistentie (IR).

Wat is insulineresistentie (IR)?

Insulineresistentie is een stofwisselingsprobleem waarbij de cellen van het lichaam minder gevoelig worden voor insuline. Dit hormoon is nodig om glucose (suiker) vanuit het bloed in de cellen op te nemen. Wanneer de gevoeligheid afneemt, blijft de bloedsuikerspiegel hoog en wordt er steeds meer insuline aangemaakt. Dat klinkt onschuldig, maar kan verstrekkende gevolgen hebben.

Een teveel aan suiker, bijvoorbeeld uit gras, krachtvoer of suikerrijk hooi, wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op overgewicht en stofwisselingsproblemen, zoals insulineresistentie. Bij gevoelige paarden kan dit mogelijk bijdragen aan het ontstaan van hoefbevangenheid. Vooral dat laatste is een serieuze aandoening waarbij de doorbloeding in de hoef in gevaar komt en pijnlijke ontstekingen kunnen ontstaan. Insulineresistentie wordt bij paarden soms geassocieerd met klachten als overgewicht, een verstoorde vachtwisseling of lusteloos gedrag. In combinatie met hormonale aandoeningen als EMS of PPID kan het risico nog verder toenemen. Raadpleeg altijd je dierenarts voor een juiste beoordeling.

Hoe ontstaat insulineresistentie bij paarden?

• Genetische aanleg: Sommige rassen, zoals pony’s en Arabieren, zijn gevoeliger.
• Overgewicht: Vetweefsel werkt ontstekingsbevorderend en verstoort de insulinewerking.
• Suikerrijk rantsoen: Gras, krachtvoer en hooi met veel suiker of zetmeel.
• Tekort aan beweging: Verlaagt de insulinegevoeligheid.
• Hormonale aandoeningen: Zoals EMS en PPID (Cushing).
• Magnesiumtekort: Kan cellen ongevoeliger maken voor insuline. Supplementen met magnesium of spirulina worden regelmatig ingezet ter ondersteuning van de stofwisseling bij paarden met een verhoogd suikergevoeligheid.

Wat kun je doen bij (vermoeden van) IR?

Om IR te voorkomen of onder controle te houden is het belangrijk om kritisch te kijken naar het rantsoen van je paard. Beperk het aanbod van suiker- en zetmeelrijk voer, zoals graanrijke brokken en vers gras. Kies in plaats daarvan voor ruwvoer met een laag suikergehalte. Regelmatige beweging is minstens zo belangrijk. Vooral wandelen of rijden op harde ondergrond stimuleert de bloedsomloop en ondersteunt de stofwisseling.

Supplementen ter ondersteuning bij insulineresistentie

Paarden met insulineresistentie hebben baat bij een aangepast rantsoen, voldoende beweging en – waar nodig – gerichte ondersteuning via supplementen. Bepaalde natuurlijke ingrediënten zoals magnesium, spirulina en psylliumvezels worden regelmatig ingezet om de suikerstofwisseling en algehele stofwisseling te ondersteunen. Hieronder lichten we per supplement toe hoe ze kunnen bijdragen aan een evenwichtiger metabolisme bij paarden met een verhoogd risico op insulineresistentie.

Magnesium en insulineresistentie: kleine tekorten, grote gevolgen

Magnesium speelt een rol in honderden processen in het lichaam, waaronder de glucose- en insulinehuishouding. Bij paarden met insulineresistentie wordt vaak een lagere magnesiumstatus aangetroffen, mogelijk doordat het lichaam bij verhoogde insulinespiegels meer magnesium uitscheidt via de urine.¹

Magnesium draagt bij aan de gevoeligheid van cellen voor insuline. Als er sprake is van een tekort, reageren lichaamscellen mogelijk minder goed op insuline, waardoor de bloedsuikerspiegel verhoogd blijft en het lichaam extra insuline aanmaakt.² Dit proces kan bijdragen aan het ontstaan of in stand houden van insulineresistentie. Door magnesium in de juiste vorm en hoeveelheid aan te vullen, kun je het lichaam van je paard ondersteunen bij een evenwichtige suikerstofwisseling, zeker wanneer er al sprake is van overgewicht of gevoeligheid voor suikerrijk rantsoen.

¹ Nielsen, F. H. (2018). Magnesium deficiency and increased inflammation: current perspectives. Journal of Inflammation Research
² Barbagallo, M., & Dominguez, L. J. (2010). Magnesium and type 2 diabetes. World Journal of Diabetes

Spirulina ter ondersteuning van een gezonde suikerstofwisseling

Spirulina wordt vaak ingezet ter ondersteuning van de stofwisseling bij paarden met een verhoogd risico op insulineresistentie. Uit onderzoek blijkt dat spirulina kan bijdragen aan het verbeteren van de insulinegevoeligheid en het reguleren van de vetstofwisseling.¹ Dit komt doordat spirulina rijk is aan bioactieve stoffen, waaronder antioxidanten, die mogelijk een ontstekingsremmende werking hebben. Chronische laaggradige ontstekingen worden in verband gebracht met een verminderde insulinegevoeligheid en een verhoogde vetopslag in het lichaam. Door de stofwisseling te ondersteunen op cellulair niveau, kan spirulina bijdragen aan het in balans houden van het lichaamsgewicht, vooral bij paarden die gevoelig zijn voor overgewicht in combinatie met suikerrijk voer.

¹ Bron: PMC8212345 – Therapeutic effects of Spirulina

Psylliumvezels en insulineresistentie: ondersteuning via de darmen

Psylliumvezels, bij ons ook te bestellen als psylliumzaad (vlozaad), staan bekend om hun vermogen water te binden en een gelachtige substantie te vormen in het maagdarmkanaal. Hierdoor vertragen ze de opname van suikers in het bloed en ondersteunen ze een gelijkmatigere bloedsuikerspiegel.¹ Bij paarden die gevoelig zijn voor insulineresistentie kan deze eigenschap waardevol zijn, omdat pieken in de bloedsuiker – en daarmee in de insulineproductie – beter worden afgevlakt.

Daarnaast laat onderzoek bij mensen en dieren zien dat psyllium ook invloed kan hebben op ontstekingsprocessen in het lichaam, die vaak een rol spelen bij metabole problemen zoals overgewicht en verminderde insulinegevoeligheid.² Door ondersteuning te bieden aan de darmgezondheid en suikerstofwisseling, kunnen psylliumvezels bijdragen aan een stabieler metabolisch evenwicht bij paarden.

¹ ScienceDirect: Psyllium Husk and Glycemic Control (2023)
² PMC11155034 – Psyllium and Metabolic Health

Let ook op zandopname bij kort gras

Naast het risico op insulineresistentie brengt het huidige weidebeheer nog een ander gevaar met zich mee: zandopname. Doordat het gras kort is, bijten paarden het vaak tot aan de grond af of trekken het zelfs met wortel en al uit de bodem. Daarbij komt er ongemerkt veel zand mee naar binnen. Als dat zand zich ophoopt in het spijsverteringskanaal, kunnen er klachten ontstaan zoals koliek, verminderde opname van voedingsstoffen of vermagering.

Een product wat kan bijdragen aan de afvoer van zand is Psyllium, ook wel vlozaad genoemd. Horse Adds heeft twee types in het assortiment, psylliumvezels en psylliumzaden. Psyllium vormt in de darm een slijmerige massa die het zand met zich meeneemt naar buiten. Een kuur van 7 tot 10 dagen met psyllium kan bijdragen aan het ondersteunen van een normale darmpassage bij opname van zand. Daarna kun je overwegen om psyllium in een lage onderhoudsdosering te geven. Er zijn aanwijzingen dat psylliumvezels in kleine hoeveelheden ook invloed kunnen hebben op de suikerstofwisseling. Overleg hierover eventueel met onze nutritionele expert of de dierenarts.

Meer weten over zand eten? Lees ook ons blog: Help, mijn paard eet zand!

Samengevat

Het huidige weertype vraagt om extra aandacht voor het voer- en weidebeheer van je paard. Let op signalen van suikergevoeligheid, beperk zandopname door slim ruwvoerbeheer en pas je supplementen eventueel aan. Zo help je jouw paard gezond de droogteperiode door.